Een fles wijn opentrekken is vaak een moment van plezier, of het nu gaat om een etentje, een viering of een rustige avond thuis. Maar wat als die langverwachte slok helemaal niet is wat je had verwacht? Misschien ruikt de wijn muf, smaakt hij vreemd, of is de kleur dof en onaantrekkelijk. Dit zijn duidelijke tekenen dat er iets mis is: je wijn heeft een fout.
In deze blog bespreken we de meest voorkomende wijnfouten, hoe je ze herkent en wat je ermee kunt doen. Na het lezen weet je precies wanneer je een fles kunt redden en wanneer het tijd is om afscheid te nemen (en misschien terug te gaan naar de winkel).
1. Wat zijn wijnfouten?
Wijnfouten zijn ongewenste afwijkingen in geur, smaak of uiterlijk van de wijn, meestal veroorzaakt door problemen tijdens de productie, opslag of verpakking. Deze fouten maken de wijn onaangenaam of ondrinkbaar, hoewel niet alle fouten gevaarlijk zijn.
Wijnfouten kunnen grofweg worden ingedeeld in:
- Productiefouten: Problemen tijdens de fermentatie of rijping.
- Opslagfouten: Invloeden zoals warmte, licht of zuurstof.
- Verpakkingsfouten: Problemen met kurken of flessendoppen.
2. Kurk (TCA-taint): Een muffe nachtmerrie
Een van de bekendste en meest gevreesde wijnfouten is ‘kurk’, ook wel TCA-taint genoemd. Dit probleem ontstaat door de aanwezigheid van een chemische stof, trichlooranisol (TCA), die de kurk kan besmetten.
Hoe herken je kurk?
- Geur: Muf, nat karton, natte kelder of schimmel.
- Smaak: De wijn smaakt vlak en heeft geen fruitige of frisse tonen meer.
Oorzaak
TCA kan ontstaan door een schimmelreactie in natuurlijke kurken, maar ook door besmette houten wijnvaten of productiefaciliteiten. Hoewel TCA onschadelijk is voor de gezondheid, maakt het een wijn vaak ondrinkbaar.
Wat te doen?
Helaas is een wijn met kurk niet te redden. Als je een fles met kurk ontdekt, breng hem terug naar de winkel; de meeste wijnhandelaren of restaurants zullen je een nieuwe fles aanbieden.
3. Oxidatie: De stille smaakdoder
Oxidatie is een van de meest voorkomende fouten in wijn en treedt op wanneer de wijn te veel blootgesteld wordt aan zuurstof. Dit kan gebeuren door een slechte afsluiting van de fles of doordat een wijn te lang geopend blijft staan.
Hoe herken je oxidatie?
- Geur: Bruine appel, noten of een sherry-achtige geur bij wijnen die dat niet horen te hebben.
- Smaak: Vlak, zuur, en zonder frisheid of fruit.
- Uiterlijk: De wijn kan een bruine of doffe kleur hebben, vooral bij witte wijnen.
Oorzaak
Zuurstof is zowel een vriend als een vijand van wijn. Hoewel het in beperkte mate bijdraagt aan de rijping, zorgt een teveel aan zuurstof ervoor dat de wijn veroudert en zijn karakter verliest.
Wat te doen?
Oxidatie kan niet worden teruggedraaid. Om dit te voorkomen:
- Bewaar geopende flessen goed afgesloten met een vacuümpomp.
- Gebruik een Coravin-systeem om wijnen per glas te schenken zonder ze volledig te openen.
4. Volatile acidity (VA): Een scherpe geur van azijn
Volatile acidity, oftewel vluchtige zuren, verwijst naar de aanwezigheid van azijnzuur in de wijn. Dit kan een natuurlijk onderdeel zijn van het fermentatieproces, maar in hogere concentraties wijst het op een fout.
Hoe herken je VA?
- Geur: Azijn, nagellakremover of aceton.
- Smaak: Een prikkelend, scherp mondgevoel dat alle andere smaken overheerst.
Oorzaak
Een te grote aanwezigheid van bacteriën tijdens de fermentatie of slechte hygiëne in de wijnmakerij kan leiden tot een overmaat aan vluchtige zuren.
Wat te doen?
Bij een milde VA is de wijn soms nog drinkbaar, zeker bij stijlen zoals natuurlijke wijnen. Maar bij een sterke geur van azijn kun je de fles beter laten staan.
5. Brettanomyces: Liefde of haat?
Brettanomyces, kortweg ‘Brett’, is een type gist dat soms als een fout wordt gezien, maar in kleine hoeveelheden ook karakter kan toevoegen. Het is vooral bekend bij rode wijnen uit traditionele regio’s zoals Bordeaux en de Rhône.
Hoe herken je Brett?
- Geur: Leer, stal, natte hond of gerookt vlees.
- Smaak: Bij kleine hoeveelheden kan het complexiteit toevoegen, maar te veel Brett overheerst en maakt de wijn onplezierig.
Oorzaak
Brett ontstaat meestal door een besmetting in de wijnkelder, bijvoorbeeld via besmette vaten of slecht gereinigde apparatuur.
Wat te doen?
Brett is een kwestie van persoonlijke smaak. Als het je stoort, kun je de wijn beter vermijden.
6. Zwavelproblemen: Geuren van lucifer of rotte eieren
Zwavel wordt vaak toegevoegd aan wijn om oxidatie en bacteriegroei te voorkomen, maar een teveel kan onaangename geuren veroorzaken.
Hoe herken je zwavelproblemen?
- Geur: Lucifer, rotte eieren, of brandende rubber.
Oorzaak
Dit probleem kan ontstaan door een onjuiste dosering van zwavel tijdens de vinificatie.
Wat te doen?
Bij lichte zwavelgeuren kan decanteren helpen om de geur te laten verdwijnen. Blijft de geur? Dan is de wijn waarschijnlijk niet meer te redden.
7. Hittebeschadiging: De ‘gekookte’ wijn
Wijn is gevoelig voor temperatuur. Als een fles te lang wordt blootgesteld aan hitte, verandert de chemische samenstelling van de wijn en verliest deze zijn frisheid.
Hoe herken je hittebeschadiging?
- Geur: Gestoofd fruit, karamel of jam.
- Smaak: Vlak, zonder zuur of frisse fruittonen.
- Uiterlijk: Soms zie je uitgelopen wijn bij de kurk of een lekkende capsule.
Oorzaak
Hittebeschadiging ontstaat bijvoorbeeld door opslag in een warme ruimte of transport zonder temperatuurcontrole.
Wat te doen?
Hittebeschadiging is onomkeerbaar. Koop je wijn bij betrouwbare winkels en bewaar flessen op een koele, donkere plek om dit te voorkomen.
8. Muis-aroma in natuurlijke wijnen
Bij natuurlijke wijnen hoor je soms over de term ‘muis’. Dit is een fout die wordt veroorzaakt door een bacteriële besmetting.
Hoe herken je muis?
- Smaak: Een muffe, kartonachtige nasmaak die vooral merkbaar is na het doorslikken.
Oorzaak
Muis ontstaat meestal door een gebrek aan zwavel in de wijn, wat een risico is bij natuurlijke wijnen.
Wat te doen?
Muis is een kwestie van perceptie: sommige mensen zijn er gevoeliger voor dan anderen. Als het storend is, kun je de wijn beter niet drinken.
9. Wat kun je doen als je een fout ontdekt?
Als je een fles wijn opent en merkt dat er iets mis is, zijn er een paar stappen die je kunt nemen:
- Controleer de fles: Ruik en proef de wijn om de fout te bevestigen.
- Decanteer of belucht: Bij lichte zwavelgeuren of oxidatie kan decanteren soms helpen.
- Terug naar de winkel: Veel winkels en restaurants bieden een nieuwe fles of een tegoedbon aan als de wijn een fout heeft.
10. Hoe voorkom je wijnfouten?
Hoewel je niet altijd kunt voorkomen dat een wijn een fout heeft, zijn er manieren om de kans te verkleinen:
- Bewaar wijn op de juiste temperatuur: 10-15°C is ideaal.
- Vermijd directe zon: Licht kan wijn beschadigen.
- Koop bij betrouwbare leveranciers: Goede winkels zorgen voor optimale opslagomstandigheden.
Conclusie
Wijnfouten zijn frustrerend, maar met een beetje kennis kun je ze snel herkennen en voorkomen. Of het nu gaat om kurk, oxidatie of Brett, het belangrijkste is dat je leert wat jouw voorkeuren zijn en wat een wijn voor jou drinkbaar maakt.
Blijf experimenteren, geniet van elke fles en wees niet bang om vragen te stellen bij je lokale wijnhandel. Proost op veel heerlijke (en foutloze) wijnglazen!
